เรียบเรียง : อิสมาอีล ฮายีแวจิ
.
จีนกับมาเลเซียมีความสัมพันธ์ลึกซึ้งตั้งแต่ยุคเจิ้งเหอ ผ่านการค้าทางทะเล สู่ความร่วมมือยุคใหม่ ทั้งเศรษฐกิจ ยุทธศาสตร์ และการเมือง ล่าสุด จีน – มาเลเซียลงนาม MOU เพิ่มเติม ท่ามกลางการเปลี่ยนสมดุลอำนาจในอาเซียน
.
ความสัมพันธ์จีน – มาเลเซีย มีมาตั้งแต่ศตวรรษที่ 1–2 ผ่าน “เส้นทางการค้าทางทะเลสายไหม” เรือสินค้าจีนเดินทางผ่านช่องแคบมะละกาเพื่อค้าขายกับเมืองท่าของมาเลเซีย เช่น มะละกา พ่อค้าจีนเริ่มตั้งรกรากในดินแดนแถบนี้ แล้วเกิดชุมชนชาวจีนโพ้นทะเล
.
จักรพรรดิหย่งเล่อ แห่งราชวงศ์หมิง ส่ง เจิ้งเหอ (Zheng He) ออกเดินเรือสำรวจโลก ระหว่างปี พ.ศ.1948-1976 เจิ้งเหอแวะที่มะละกาหลายครั้ง เป็นการเชื่อมสัมพันธ์ทางการทูตและเศรษฐกิจ มะละกากลายเป็นรัฐบรรณาการของจีน และได้รับการคุ้มครองจากจีนในบางช่วง
.
ช่วงอาณานิคมโปรตุเกส ดัตช์ และอังกฤษ จีนยังคงมีความสัมพันธ์เชิงพาณิชย์กับดินแดนแถบนี้ ชาวจีนจำนวนมากอพยพมาตั้งรกรากในมาเลเซียช่วงศตวรรษที่ 19 เพื่อทำงานในเหมืองและสวนยาง
.
หลังมาเลเซียได้รับเอกราชในปี พ.ศ.2500 ความสัมพันธ์กับจีนเริ่มเย็นชา เพราะจีนสนับสนุนพรรคคอมมิวนิสต์มาเลเซีย รัฐบาลมาเลเซียมองว่าจีนแทรกแซงภายใน และความสัมพันธ์จึงถูกระงับไปหลายปี
.
ปี พ.ศ.2517 มาเลเซียเป็นประเทศแรกในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ที่สถาปนาความสัมพันธ์ทางการทูตกับจีนอย่างเป็นทางการ อดีตนายกรัฐมนตรี ตุน ราซัค ฮุซเซน ซึ่งเป็นบิดาของอดีตนายกรัฐมนตรี ดาโต๊ะ นาจิบ ราซัค เป็นผู้เริ่มความสัมพันธ์ใหม่นี้
.
ตั้งแต่ปี พ.ศ.2543 เป็นต้นมา จีนกลายเป็นหุ้นส่วนทางเศรษฐกิจอันดับ 1 ของมาเลเซีย มีโครงการลงทุนใหญ่ๆ เช่น โครงการรถไฟความเร็วสูง (ECRL), Twin Industrial Parks, การค้าปาล์มน้ำมัน และความร่วมมือพลังงาน
.
มาเลเซียมีบทบาทเป็น “สะพาน” เชื่อมจีนกับอาเซียน จีนมองมาเลเซียเป็นพันธมิตรสำคัญทางเศรษฐกิจและยุทธศาสตร์ในภูมิภาค
.
ล่าสุด เมื่อวันที่ 15 เมษายน 2568 ประธานาธิบดีสี จิ้นผิง ผู้นำจีน เยือนมาเลเซียในรอบ 12 ปี ลงนามความร่วมมือหลายฉบับกับนายกรัฐมนตรีมาเลเซีย ดาโต๊ะ อันวาร์ อิบราฮีม ต่อเนื่องจากยุทธศาสตร์ Belt and Road ก่อนที่ “อันวาร์” จะเดินทางมาไทยและพบ “ดร.ทักษิณ ชินวัตร” พร้อมเปิดโต๊ะหารือกับ พล.อ.อาวุโส มิน อ่อง หล่าย ผู้นำรัฐบาลทหารเมียนมา ที่กรุงเทพมหานคร เมื่อวานนี้ (17 เมษายน 2568)
.
ดังนั้น จะเห็นได้ว่ามาเลเซียกำลังยกระดับบทบาทในภูมิภาคอย่างแข็งขัน จีนให้ความไว้วางใจในฐานะพันธมิตรอาเซียน ขณะที่ไทยยังเล่นบทประคอง และเปิดพื้นที่ให้การเจรจาเกิดขึ้น แต่ไม่ได้เป็นผู้กำหนดเกม ยังเดินวนรอให้พ่อเจรจาอยู่แต่ในห้องรับแขก
.
ที่มาของข้อมูล
● สุรชาติ บำรุงสุข. “เจิ้งเหอกับการเดินเรือในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้.” ใน ศิลปวัฒนธรรม, มติชน, ฉบับกรกฎาคม 2554.
● กรมศิลปากร. พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติมะละกา. เอกสารนิทรรศการพิเศษ “มหาสมุทรเส้นทางสายไหม.”
● กรมเอเชียตะวันออก, กระทรวงการต่างประเทศ. ความสัมพันธ์ระหว่างไทย มาเลเซีย และจีน.
● หอจดหมายเหตุแห่งชาติ มาเลเซีย (Arkib Negara Malaysia) – เอกสารเกี่ยวกับแรงงานจีนและชุมชนจีนโพ้นทะเล
● ศูนย์ข้อมูลข่าวสารอาเซียน (ASEAN Studies Center, จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย) – รายงานพิเศษ “จีนกับบทบาทในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้”
● สำนักข่าวซินหัว (Xinhua Thai), เดอะสตาร์ ฉบับภาษาไทย (The Star Thai Edition), และ ASTV ผู้จัดการออนไลน์ – รายงานข่าวเกี่ยวกับการเยือนมาเลเซียของประธานาธิบดีสี จิ้นผิง
● สำนักงานเลขาธิการอาเซียน (ASEAN Secretariat Thailand) – www.aseanthai.net
● วิทยานิพนธ์จากจุฬาฯ และธรรมศาสตร์ ที่เกี่ยวข้องกับประวัติศาสตร์การค้าระหว่างจีนกับมลายู